Rodzina Rabina Cylkowa
Ta strona nigdy by nie powstała, gdyby nie ciężka praca i niezwykła wytrwałość wspaniałej osoby, jaką ostatnio spotkałem, zarówno wirtualnie (w mediach społecznościowych) jak i osobiście – najpierw w Hiszpanii a potem w Polsce. Osobą tą jest Pani Ann Bofill Shanly z małego śródziemnomorskiego miasta Sitges położonego niedaleko od Barcelony. Pani Ann Bofill Shanly rozpoczęła kiedyś poszukiwania rodzinnych powiązań swojej matki chrzestnej – Polki Jadwigi Szenhak. Ann odkryła, że Jadwiga była Żydówką, cudem niemal uratowaną przed Zagładą i co najważniejsze: była wnuczką siostry Rabina Cylkowa! Odkrycie to zainspirowało Ann do dalszych i głębszych poszukiwań. To co znajdziecie w tej stronie to opis stanu jej poszukiwań na lipiec 2018.
Jadwiga Szenhak Maurizio
Oddajmy zatem głos Pani Ann: „Moja matka chrzestna, Jadwiga Szenhak urodziła się w Częstochowie w roku 1910, dorastała w Sosnowcu, studiowała na Uniwesrytecie Jagielońskim w Krakowie i wyszła za mąż za inżyniera rolnictwa, Mariana Maurizio-Abramowicza w Krakowie w 1935 roku. Kiedy wybuchła wojna Jadwiga i Marian uciekali przed Niemcami na … motocyklu przez całą Europę aby w końcu dotrzeć do Hiszpanii, gdzie żyli na emigracji do końca życia. Rodzinę Jadwigi dotknęły wszystkie tragiczne konsekwencje Niemieckiej inwazji na Polskę. Jedynie jej ojciec, Józef przeżył wojnę i do dziś nie mam pojęcia jak mu się to udało. Matka Jadwigi, Stefania zmarła na początku wojny, jej brat Henryk zaginął gdzieć na froncie wschodnim i wszelki ślad po Nim zaginął, a jej siostra Wanda wraz z mężem Israelem Lubelskim i małym dziesięcioletnim synem Stasiem zginęli w Oświęcimiu 5 października 1943 roku.”
Jadwiga Szenhak Maurizio. Sitges 1955. Fotografia i prawa autorskie: Ann Bofill Shanly.
Kluczowym odkryciem Ann było odnalezienie dowodów, iż Jadwiga Szenhak była wnuczką Eliszewy Cylkow (urodzonej około 1842 roku), siostry Rabina Izaaka Cylkow, któremu ta strona jest poświęcona.
Jadwiga Szenhak Maurizio. Sitges 1955. Fotografia i prawa autorskie: Ann Bofill Shanly.
Jeszcze przed ucieczką do Hiszpanii, Jadwiga nauczyła się jezyka hiszpańskiego (studiowała romanistykę) aby później stać się znaną w Hiszpanii z jej tłumaczeń wybitnego polskiego pisarza gatunku „science-fiction”, Stanisława Lema. W działaniu tym wypełniała niewątpliwie tradycję rodzinną – od jej dziadka wujecznego Rabina Cylkowa do Stanisława Szenhaka – jej wuja. Przez wiele lat jej tłumaczenia Lema uważane były za jedne z najlepszych. Jeśli znasz hiszpański, możesz przeczytać więcej o jej dziele tutaj. Więcj informacji po polsku znajduje się tutaj.
Jadwiga Szenhak Maurizio. Sitges 1955. Fotografia i prawa autorskie: Ann Bofill Shanly.
Jadwiga była żoną równie niezwykłego i znanego mężczyzny: Mariana Maurizio-Abramowicza, znanego wśród polskich taterników jako “Wuj Dzik”. W roku 2015, specjalna wystawa, “Ku Tatrom się zwrócę” – poświęcona pamięci Marana Maurizio i jego żony Jadwigi została zorganizowana w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem. Wcześniej, w roku 2013 oboje byli uhonorowani wystawami w Krakowie i w Warszawie.
Jak dokonano tych odkryć?
Odkrywanie niezwykłych powiązań pomiędzy Jadwigą Szenhak a Rabinem Cylkowem, rozpoczęło się gdy Ann, z pomocą Archiwum Państwowego w Częstochowie, odnalazła świadectwo urodzin Jadwigi (1910), matki chrzestnej Ann oraz jej rodzeństwa – Wandy (1905) i Henryka (1909), dzieci Józefa Szenhaka i Stefanii Weisblat, urodzonych w Częstochowie. Następnie, dzięki organizacji JRI – Jewish Records Indexing, Ann odnalazła świadectwo zawarcia małżeństwa pomiędzy Józefem Szenhak i Stefanią Weisblat.
Marian Maurizio-Abramowicz w młodości wraz z towarzyszami wspinaczek tatrzańskich. Zakopane w latach dwudziestych. Copyright of Ann Bofill Shanly.
Na podstawie tych dowodów, udało się ustalić następujące drzewo rodowe:
Jadwiga Eleonora Szenhak (1910)
była córką Józefa Szenhaka (1876) i Stefanii Weisblat,
i wnuczką Samuela Szenhaka i Elżbiety Cylkow (~1842), która
była siostrą Rabbiego Izaaka Cylkowa!
Warto tutaj nadmienić że Stanisław (Samuel) Szenhak (1835-1913) był uznanym uczonym i znawcą pism żydowskich. Był autorem znanego słownika talmudycznego (Hamashbir) oraz znanym tłumaczem, m.in. monumentalnego dzieła Heinrich’a Graetz’a „Historia Żydów” na język polski. Był też wynalazcą i posiadał patenty w Stanach Zjednoczonych. Jeden z nich można zobaczyć tutaj.
Czerwona linia wskazuje Jadwigę Shenhak podczas przyjęcia towarzyskiego w Polsce w latach 30-tych. Copyright : Ann Bofill Shanly.
Prześledzenie drzewa rodowego Jadwigi Maurizio-Szenhak aż do Rabina Izaaka Cylkowa było zaledwie początkiem wielu niezwykłych odkryć… Ann rozpoczęła mozolne przesiewanie archiwów i publikacji o dzieciach samego Rabina. Te odkrycia były wręcz zapierające dech w piersiach! Po pierwsze, Ann odnalazła świadectwo ślubu Izaaka Cylkowa z Chają Anną Blumberg:
Świadectwo ślubu Izaaka Cylkowa i Chaji Anny Blumberg – 14-ty października 1865
Następnie Ann odkryła, iż Izaak i Chaja Anna mieli troje dzieci. Bezpośrednie dowody wskazują, że córką pary była Adela Zylbersztejn. Ann odnalazła nekrolog Adeli z 1934 roku, wskazujący na Izaaka Cylkowa jako jej ojca:
Nekrolog Adeli Zylbersztajn z 1934 roku wskazujący na jej ojca – Rabina Izaaka Cylkowa.
Adela była znaną Polską poetką… W dalszej części nekrolog podkreśla jej uczestnictwo w życiu intelektualnym Polski oraz pielęgnowanie jej rodzinnych tradycji na polu twórczości literackiej. Adela była także tłumaczką:
Nekrolog Adeli Zylbersztajn z 1934 roku wskazujący na jej ojca – Rabina Izaaka Cylkowa.
A oto jeden z jej krótkich, ale jakże pięknych wierszy: była znaną Polską poetką… W dalszej części nekrolog podkreśla jej uczestnictwo w życiu intelektualnym Polski oraz pielęgnowanie jej rodzinnych tradycji na polu twórczości literackiej. Adela była także tłumaczką:
Adela Zylbersztajn była znana w Polsce, dzięki jej poematom poświęconym pamięci Elizy Orzeszkowej, własnej poezji oraz rozlicznym tłumaczeniom. Nie ma żadnej wątpliwości, że była głęboko związana z językiem polskim, z polską literaturą oraz z życiem kulturalnym i społecznym narodu.
Następnie Ann dokonała kolejnego odkrycia. Otóż zlokalizowała krótki list, napisany odręcznie przez Ludwika Cylkowa, który udowadnia, że Adela Zylbersztajn, córka Rabina Cylkowa, była siostrą Ludwika:
W liście czytamy:
24 stycznia 1915 r.
Bardzo Szanowny Panie,
Proszę wysłać załączony list do mojej siostry:
Pani Adeli Zylbersztajn
Tłomackie 7, Warszawa
Przepraszam za ewentualny kłopot i zapewniam państwa o szczerej wdzięczności.
Przyjmijcie, Szanowny Panie, wyrazy szacunku.
Louis Cyklow
Saint-Guénolé, Penmarch, (Finistère) France
*Zwróćmy uwagę, iż list ten napisany został w roku 1915 oraz, że pomimo śmierci Rabina w 1908 roku, rodzina Izaaka Cylkowa żyła przez wiele lat w domu pod adresem Tłomackie 7, w pobliżu Wielkiej Synagogi Warszawskiej.
Mamy tutaj zatem kluczowy dowód, że Adela Zylbersztajn oraz Ludwik Cylkow byli dziećmi Rabina Izaaka Cylkowa.
Ludwik Cylkow
Ludwik Cylkow urodził się w Warszawie w roku 1877. Studiował malarstwo w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, pod kierunkiem słynnego nauczyciela i malarza, Józefa Mehoffera. Jako malarz zadebiutował wystawą w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Obrazy Ludwika były wystawiane w szanowanych galeriach w Warszawie, takich jak Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych („Zachęta”) oraz galeriach Aleksandra Krywulta i Abe Gutnajera. Po emigracji do Francji, studiował w słynnej „Académie Julian„. Jego obrazy są nadal cennymi dziełami sztuki i można je zobaczyć w: Artnet oraz w Wikimedia.
„Paysage au moulin” Ludwika Cylkowa.
HENRYK Cylkow
Kolejne ważne odkrycie Ann dotyczyło wybitnej postaci Polski międzywojennej, a mianowicie Henryka Cylkowa. Henryk był trzecim dzieckiem Rabina Cylkowa, bratem Adeli i Ludwika. Bardzo długo nie udawało się tego faktu potwierdzić, aż do listopada 2021, kiedy Ann odkryła wpis o Henryku w wydanym niedawno “Słowniku Biograficznym Adwokatów Polskich”. Henryk Cylkow urodził się w 1866 roku w Warszawie, czyli rok po ślubie Chai Anny Blumberg and Rabina Izaaka Cylkowa. Henryk był cenionym adwokatem (absolwentem Wydziału Prawa, wtedy jeszcze Carskiego, Uniwersytetu Warszawskiego). Swoją kancelarię prowadził przy ulicy Miodowej 11 w Warszawie aż do wybuchu wojny w 1939 roku. Był cenionym i odważnym działaczem społecznym, dążącym do oświecenia oraz wzmocnienia patriotyzmu polskiego wśród Żydów. Był też … kompozytorem i muzykografem. Jest znany jako kompozytor wielu dzieł symfonicznych, miedzy innymi: Allegro Appassionato (premiera w Warszawie w 1916 roku), „Pieśń o morzu” (premiera w Warszawie w 1917 roku), Uwertura „Po bitwie”, (II nagroda w Konkursie Kompozytorskim im. L. Kronenberga w 1921), “Bajki muzyczne” (połączenie poezji i muzyki – 1936) i wiele innych. Komponował też muzykę do poezji Adama Mickiewicza oraz muzykę fortepianową, w tym wiele Mazurków i Preludiów. Wszystko wskazuje na to, iż jego kariera kompozytorska rozpoczęła się gdy miał już około 50 lat życia … Był prawdziwym człowiekiem renesansu – w 1916 opublikował popularno-naukową pracę z dziedziny matematycznej teorii liczb: “Rozwiązanie problemu Fermata”, a w roku 1939, “Próbę odcyfrowania mickiewiczowskiego proroctwa: “A imię jego czterdzieści i cztery” w której to pracy stosuje metody kabalistyczne. Po upadku Powstania Warszawskiego mieszkał krótko w Krakowie gdzie zmarł w 1945 roku. Krótka notatka o Henryku znajduje się w stronie Virtual Shtetl.
